Risico voorbehouden handelingen verwijst naar de specifieke medische handelingen die bepaalde risico's met zich meebrengen voor de patiënt en die daarom alleen mogen worden uitgevoerd door bevoegde en bekwaamde zorgverleners. Deze handelingen worden "voorbehouden" genoemd omdat ze niet door iedereen mogen worden uitgevoerd, maar alleen door zorgverleners die hiervoor de juiste opleiding, vaardigheden en bevoegdheden hebben.
Voorbeelden van voorbehouden handelingen kunnen zijn:
- Het toedienen van medicijnen via injectie (parenterale toedieningswijze).
- Het verrichten van operatieve handelingen (bijvoorbeeld het hechten van wonden of het plaatsen van een infuus).
- Het geven van bloedtransfusies.
- Het uitvoeren van bepaalde diagnostische onderzoeken, zoals het inbrengen van een katheter in de urinewegen.
- Het toedienen van anesthesie of sedatie.
Het uitvoeren van deze handelingen vereist een grondige kennis van anatomie, fysiologie en farmacologie, evenals vaardigheden op het gebied van hygiëne, techniek en communicatie. Daarnaast moet de zorgverlener op de hoogte zijn van de mogelijke complicaties en hoe hiermee om te gaan.
Zorgverleners die voorbehouden handelingen uitvoeren, moeten hiervoor bevoegd zijn en aantoonbare bekwaamheid hebben. Ze moeten regelmatig bijscholing volgen en hun vaardigheden up-to-date houden.
De wet- en regelgeving met betrekking tot voorbehouden handelingen kan per land verschillen. In Nederland wordt dit geregeld door de Wet BIG (Beroepen in de Individuele Gezondheidszorg). Het is belangrijk voor zorgverleners om op de hoogte te zijn van de specifieke regels en richtlijnen die gelden in hun land.
